صبح ساباط: در طی دو دهه گذشته، توجه اندکی به جنبه‌های زیست‌محیطی در جانمایی صنایع یزد شده است. بیش از ۷۰ درصد صنایع استان در مساحت ۱۳۰ کیلومتری در دشت یزد-اردکان مستقر شده‌اند، که نشان‌دهنده بی‌توجهی کامل به محیط زیست و عواقب بلندمدت این اقدامات است. این تمرکز صنعتی، بدون توجه به پتانسیل‌های بادی و مسیر انتشار آلاینده‌ها، آینده‌ی تیره‌ای را برای این منطقه به تصویر کشیده است.

بادی که آلودگی را به اشکذر می‌آورد

شهرستان‌های اردکان، میبد، و اشکذر به کانون انتشار ذرات معلق و ریزگردها تبدیل شده‌اند، و بادهای غالب در این مناطق، آلودگی را به سمت اشکذر و یزد و دیگر شهرهای اطراف منتقل می‌کنند. نبود مطالعات محیطی جامع در استقرار این صنایع و عدم توجه به نقش باد، موجب تزاید و تشدید آلودگی شده است.

زمستان و تشدید آلودگی هوا

با فرا رسیدن فصل زمستان، یزد شاهد افزایش شاخص آلودگی هوا به‌ویژه در ساعات ابتدایی روز است. به دلیل سرمای هوا، پدیده‌ای به نام وارونگی دما رخ می‌دهد که باعث می‌شود آلاینده‌ها در نزدیکی سطح زمین حبس شوند. ترکیب این پدیده با فعالیت‌های صنعتی و تردد خودروها، موجب افزایش غلظت آلاینده‌ها می‌شود که تهدیدی جدی برای سلامت ساکنان به شمار می‌آید.

وعده‌های بی‌سرانجام مسئولین؛ همچنان صنعتی‌تر از قبل

یکی از راهکارهای پیشنهادی مسئولین استان، انتقال صنایع به مناطق کمتر توسعه‌یافته و ایجاد محدودیت در صدور مجوزهای صنعتی در محور مهریز-اردکان بود. اما علی‌رغم وعده‌های مکرر چندین استاندار، نه‌تنها از روند احداث صنایع کاسته نشده، بلکه تعداد آن‌ها نیز افزایش یافته است. این خلف وعده‌ها باعث ایجاد نگرانی‌های عمیق در بین مردم و فعالان محیط زیست شده است.

مقاومت مردمی؛ طومارها و تجمعات بی‌نتیجه

ساکنان اشکذر، ائمه جمعه، و سازمان‌های محیط زیستی این شهرستان بارها خواستار توقف احداث صنایع جدید شده‌اند. تجمعات، طومارها و درخواست‌های مکرر مردمی، نشان از حساسیت و دغدغه‌ی شدید ساکنان نسبت به حفظ محیط زیست منطقه دارد. اما تاکنون این اعتراضات راه به جایی نبرده و بی‌توجهی مسئولین همچنان ادامه دارد.

ورشکستگی زیست‌محیطی؛ زخمی غیرقابل جبران

برخلاف ورشکستگی اقتصادی، که ممکن است در طول زمان قابل جبران باشد، ورشکستگی زیست‌محیطی آثار جبران‌ناپذیری دارد. ادامه روند فعلی، شرایطی ایجاد کرده که نه‌تنها زندگی امروز بلکه نسل‌های آینده نیز با مشکلات جدی محیط زیستی مواجه خواهند شد. آلودگی‌های زیست‌محیطی حاصل از توسعه نامتوازن، تهدیدی جدی برای سلامت عمومی است و فرزندان ما میراث‌داران این بحران خواهند بود.

عوامل اصلی افزایش آلودگی

علاوه بر واحدهای صنعتی، افزایش تردد خودروها و وجود غبار طبیعی در این منطقه از دیگر عواملی است که موجب افزایش شاخص آلودگی هوا در استان یزد شده‌اند. تردد خودروهای شخصی و سنگین، به ویژه در اطراف شهرهای صنعتی، سهم بزرگی در افزایش آلودگی دارد.

برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت برای کاهش آلودگی

اگرچه برخی مسئولان اعلام کرده‌اند که طرح‌هایی برای کاهش آلودگی هوا و جلوگیری از صدور مجوزهای جدید در دست اقدام است، اما اجرای این برنامه‌ها نیازمند عزم جدی و همکاری تمامی ارگان‌های ذی‌ربط است. برنامه‌های بلندمدت، نیازمند بازنگری جدی در سیاست‌های صنعتی و توجه به جنبه‌های زیست‌محیطی در استقرار صنایع هستند.

نیاز به ایجاد زیرساخت‌های جدید در مناطق کمتر توسعه‌یافته

انتقال صنایع به مناطق کمتر توسعه‌یافته می‌تواند به کاهش تمرکز صنعتی و در نتیجه کاهش آلودگی در دشت یزد-اردکان کمک کند. این اقدام، نیازمند فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب در این مناطق است تا صنایع با تمایل بیشتری به این مناطق منتقل شوند و تراکم صنایع در یزد کاهش یابد.

محیط زیست؛ قربانی توسعه نامتوازن

توسعه نامتوازنی که در استان یزد صورت گرفته، باعث شده تا محیط زیست قربانی سودجویی‌های کوتاه‌مدت شود. عدم توجه به اصول پایداری در سیاست‌های صنعتی، ضربه‌های جبران‌ناپذیری به محیط زیست منطقه وارد کرده است و این وضعیت نشان‌دهنده‌ی ضرورت بازنگری در سیاست‌های توسعه صنعتی استان است.

ضرورت تشکیل کمیته‌های مردمی و افزایش آگاهی عمومی

تشکیل کمیته‌های مردمی و افزایش آگاهی عمومی می‌تواند نقش بسزایی در حفظ محیط زیست داشته باشد. آموزش و اطلاع‌رسانی به مردم در خصوص خطرات زیست‌محیطی، می‌تواند به ایجاد همبستگی بیشتر در جامعه برای مقابله با این بحران کمک کند.

فردای اشکذر؛ امیدها و نگرانی‌ها

اگرچه امیدهایی برای بهبود وضعیت آلودگی هوا در استان یزد وجود دارد، اما بدون اقدامات اساسی و پایدار، این امیدها به زودی از بین خواهند رفت. تصمیم‌گیری‌های صحیح و در نظر گرفتن جنبه‌های زیست‌محیطی در سیاست‌گذاری‌های صنعتی، تنها راه پیشگیری از بحران‌های بیشتر در آینده است.