صبح ساباط/ استان یزد در بین استان‌های دارای بالاترین نرخ مهاجران ورودی در کشور قرار دارد که این مسئله در سال‌های اخیر با مشکلاتی مانند کمبود آب، آلودگی‌های زیست محیطی و فقدان تناسب میان اعتبارات دولتی و خدمات یزد نیز همراه شده است.

استان یزد علاوه بر شهروندان بومی استان به مهاجران، اتباع بیگانه ساکن در استان و همچنین شهروندان سایر استان‌ها که به صورت موردی از امکانات درمانی یزد استفاده می کنند، خدمات ارائه می کند و در این شرایط علاوه بر تحولاتی که در زمینه های اجتماعی و فرهنگی تجربه کرده، نیازمند مدیریت دقیق جریان مهاجرت به استان است، که این مهم بدون شناخت دقیق و همه جانبه این پدیده امکان پذیر نیست.

در نشست روز سه‌شنبه کانون تفکر سلامت اجتماعی دانشگاه یزد که به صورت مجازی برگزار شد، اعضای این کانون اجرای یک مطالعه علمی وهمه جانبه با توجه به فقدان آمار دقیق در خصوص ابعاد مختلف پدیده مهاجرت در استان را با حمایت مسئولان و تامین اعتبار برای انجام این تحقیق مورد تاکید قرار دادند.

دبیر کانون تفکر سلامت اجتماعی دانشگاه یزد در این نشست گفت: در ارتباط با موضوع مهاجرت، ابتدا باید مشخص شود که این پدیده در استان یزد واقعا یک مسئله اجتماعی است یا اینکه پدیده‌ای است که روندی معمول دارد.

رضا جوادیان اضافه کرد: به دلیل فقدان مطالعه همه جانبه در خصوص پدیده مهاجرت، آمار دقیقی از آن وجود ندارد که آیا این پدیده و حضور مهاجران در استان یزد باعث افزایش جرائم یا انحرافات رفتاری شده است یا خیر و همچنین سهم مهاجران در جرائم استان به شکل دقیقی بررسی و مشخص نشده است.

وی از ایجاد سامانه ای برای شتاب بخشی به ثبت آمار جابجایی جمعیت و تغییرات محل سکونت افراد در سازمان ثبت احوال کشور خبرداد و اظهار امیدواری کرد با بهره برداری از این طرح،  آمار دقیق تری از محل سکونت افراد و شناسایی دقیق تر جابجایی جمعیت حاصل شود.

جوادیان همچنین بررسی و مطالعه در خصوص این موضوع که با توجه به وضعیت امکانات و خدمات استان یزد ، جمعیت مطلوب برای این استان می تواند چقدر باشد را از دیگر موضوعاتی دانست که با توجه به تدوین سند آمایش استان باید به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد.

وی در خصوص مهاجران خارجی استان که عمدتا اتباع بیگانه هستند، نیز یادآور شد: در ارتباط با این گروه مهاجران با توجه به اینکه برخی از آنها به صورت غیرقانونی وارد کشور شده اند، اطلاعات دقیق از جمعیت آنان در دست نیست که در این حوزه مدیریت مهاجرت، می تواند بهترین گزینه باشد.

چشم انداز آمایش استان یزد و سه سناریو جمعیتی

رئیس دبیرخانه کانون‌های تفکر دانشگاه یزد و عضو هیات علمی گروه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه یزد نیز گفت: در سند آمایش توسعه استان سه سناریوی جمعیتی برای یزد تعریف شده که در سه سطح کوچک، متوسط و بزرگ پیش بینی هایی را برای جمعیت استان در افق ۱۴۱۴ در نظر گرفته است.

سعید عطار افزود: بر اساس این سناریوها در افق ۱۴۱۴ ، یزد کوچک با جمعیت یک میلیون ۲۰۰ هزار نفری کنونی در نظر گرفته شده و در دومین رویکرد، یزد متوسط که جمیعت در آن حدود ۲ میلیون نفر خوهد بود، پیش بینی شده که متناسب با رشد جمعیت حال حاضر استان است و در نهایت یزد بزرگ که حدود سه میلیون نفر جمعیت خواهد داشت، که بر اساس آنچه که در سند آمایش مورد توجه قرار گرفته، سناریوی یزد متوسط بیشترین همخوانی را با شرایط استان و روند تحولات جمعیتی دارد که در آن رویکرد غالب مهندسی جمعیت از طریق مباحث اقتصادی و اشتغال است.

رئیس دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی استان یزد  نیز در این نشست گفت: پدیده مهاجرت در شکل‌گیری جرایم بی تاثیر نیست، مهاجرت می‌تواند با پیامدهای متعددی مانند حاشیه‌نشینی، فقر، اعتیاد و … همراه باشد، مهاجرانی که از سایر استان ها با هدف برای یافتن کار و امرار معاش به همراه خانواده به یزد مهاجرت می کنند، مشکلی را در زمینه بروز جرائم ایجاد نمی کنند، بیشتر نگرانی ها در این زمینه متوجه افرادی است که با هدف انجام جرم هایی مانند سرقت به استان وارد می شوند.

سرهنگ ابوالفضل رجبی‌پور میبدی افزود: بخش قابل توجهی از جرائم خشن مانند سرقت های به عنف و قاچاق مواد مخدر که به صورت تیمی انجام می شود، عمدتا متوجه مهاجرانی است که با نیت انجام عمل مجرمانه وارد استان می شوند که گاهی با اتباع بیگانه نیز پیوند می خورند، اینگونه افراد معمولا به صورت طولانی مدت در استان متوقف نمی شوند و پس از انجام اعمال مجرمانه استان را ترک می کنند.

وی با بیان اینکه تفکیک جرایم از نظر بومی یا غیربومی بودن مجرمان از سوی پلیس انجام نمی شود، گفت: برخی شهروندان استان با فروش و اجاره خانه خود به اتباع غیرمجاز به نوعی زمینه ورود آنها را به بخش های مختلف اقتصادی و بازار استان فراهم می کنند که با توجه به اینکه ورود غیرمجاز به هر کشوری در جهان جرم تلقی می شود، اتباع غیرمجاز از نظر قانون مجرم هستند و کسانی که منازل خود را در اختیار این گونه افراد قرار می دهند، زمینه ساز جرایم آنان هستند.

معاون فناوری اطلاعات و آمار جمعیتی ثبت احوال استان یزد نیز گفت: تا به حال پردازشی روی آمار مهاجرت ها از سوی ثبت احوال انجام نشده و آمار آن به روز نیست به خاطر اینکه اطلاعات مهاجرتی ثبت احوال کشور بر اساس آدرس و کد ملی بوده و وابسته به خود اظهار افراد است.

فاطمه فاتحی افزود: در طرحی که اخیرا در دستور کار قرار گرفته، دستگاه ها ملزم می شوند که مبنای خدمات دهی خود را بر اساس آدرس متقاضی که روی پایگاه ثبت احوال وجود دارد، ارائه دهند، از این طریق شهروندان با سرعت بیشتری تغییرات محل سکونت خود را اعلام می کنند.

وی تصریح کرد: بخش قابل توجهی از مهاجران استان یزد را اتباع بیگانه تشکیل می دهد که هیچگونه آمار جمعیتی از آنان در ثبت احوال وجود ندارد و باید از اداره امور اتباع بیگانه این اطلاعات دریافت شود.

عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد نیز در این نشست یادآور شد:  در موضوع مهاجرت در استان کانون تفکر باید این دقت را داشته باشد که در دام سیاست گذاری اجتماعی در این زمینه گرفتار نشود.

علی روحانی با بیان اینکه راه گریزی از پیامدهای مهاجرت وجود ندارد، ادامه داد: مهاجرت علاوه بر جابجایی جمعیت، باعث تغییراتی در عادات اجتماعی و فرهنگی مردم یزد می شود، بدون شک مهاجرت یکی از پیامدهای توسعه است و جامعه ای که توسعه را می خواهد باید با مسائل و آسیب های آن نیز کنار بیاید و بنیان های اخلاقی را نیز در این زمینه حفظ کند در غیر این صورت در یک فضای ضدمهاجرت گرفتار خواهیم شد.

وی تصریح کرد: برنامه های آمایش عموما بر اساس یک فلسفه هستی شناسی که مثلا یزد می تواند چگونه باشد، تصویرسازی می شود و در آن معمولا واقعیت های اجتماعی و فرهنگی کمتر مورد توجه قرار می گیرد و ما تا نتوانیم وضعیت را به تعادل برسانیم، در موضوع مهاجرت روند حاکم ادامه خواهد یافت.

روحانی اضافه کرد: ما باید به سمت توسعه موزون حرکت کنیم که این رویکرد باعث تثبیت جمعیت در کانونهای آن می شود، وقتی منابع را در جایی جذب و متمرکز کنیم، دیگر نمی توان انتظار داشت که جمعیت به سمت کانون های تمرکز امکانات حرکت نکند.

عضو عیات علمی گروه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه یزد نیز در خصوص پدیده مهاجرت و تاثیر آن بر بزهکاری اجتماعی مدعی شد: تاثیر مهاجرت در جرائم غیرقابل انکار است، مهاجرین به واسطه اینکه جامعه پذیری کمتری دارند احتمال اینکه دست به جرم بزنند، بیشتر از افراد بومی است.

مجتبی ملک افضلی اردکانی با تاکید بر تقویت جامعه پذیری مهاجران افزود: تشکیل کلنی های خاص مهاجرانی که از استان های مختلف به یزد مهاجرت می کنند، فرایند جامعه پذیری آنان را در جامعه میزبان با تاخیر و مقاومت همراه می کند، ایجاد مهمانشهر در استان نوعی ایجاد کلونی است که مانع از جامعه پذیری مهاجران می شود اما در مقابل آن پذیرش مهاجران در جامعه محلی و هضم آنان، جلوی ورود این بخش از جمعیت را به ارتکاب جرائم می گیرد.

محمد ترکاشوند عضو گروه جمعیت شناسی دانشگاه یزد نیز اظهار داشت: بخش عمده نگرانی ها در خصوص مهاجرت در زمینه بهم خوردن ساختارهای فرهنگی و اجتماعی جامعه میزبان است، نیاز بخش های مختلف اقتصادی استان یزد به منابع انسانی و تامین نشدن این نیاز از طریق منابع انسانی بومی، باعث جذب مهاجران شده که در صورت تامین نشدن نیروی کار، صنایع استان با مشکل مواجه می شدند.

مدیر موسسه افق آرامش فردای روشن نیز در خصوص مهاجرت گفت: مشکلات ما بیشتر به سیاست گذاری های متمرکز و بر اساس باورهای سطحی در خصوص موضوعی مانند مهاجرت باز می گردد و برای خیلی از مشکلات باید در اتاق های فکر و بر اساس داده های درست مطالعاتی برنامه ریزی شود.

شکوه نیک نظر افزود: یزد دارای ظرفیت‌هایی فراوانی است که می توان از آنها برای سرمایه گذاری در سایر استان های استفاده کرد، همچنین در زمینه سیاست گذاری ها باید اقداماتی صورت گیرد که سرمایه گذاران حرفه ای و قوی که در زمینه فناوری های نوین مهارت دارند، جذب استان شوند.

عضو هیات علمی دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی یزد نیز گفت: افرادی که مهاجرت می کنند ممکن است دچار مشکلات روان شناختی و عاطفی شوند و از سوی دیگر با نگرش منفی از سوی جامعه میزبان مواجه شوند.

فهیمه دهقانی ادامه داد: با توجه به اینکه مهاجران استان یزد دارای تحصیلات پایین هستند، احتمال این که رویکرد هیجان مدار در حل مسئله (مانند دعوا و رفتار پرخاشگرانه) از خود بروز دهند زیاد است و اگر این موضوع به درستی مدیریت نشود ، ممکن است در آینده با مشکلاتی در این زمینه مواجه شویم.

در این نشست، بررسی علمی کیفیت مهاجرت ها به استان یزد مورد تاکید قرار گرفت و همچنین رایزنی با دستگاه های اجرایی استان برای کسب حمایت از انجام یک طرح پژوهشی جامع در خصوص پدیده مهاجرت در استان پیشنهاد شد.