به گزارش صبح ساباط؛ در دومین روز از کارگاه آموزشی تمدن‌شناسی ایرانی اسلامی که در سالن آمفی‌تئاتر سلطانی یزد برگزار شد،دکتر حسن بلخاری، مدیر و استاد گروه مطالعات عالی هنر دانشگاه تهران، سخنانی را خطاب به اعضای هیئت علمی، مدیران اجرایی و معلمان سما دانشگاه آزاد اسلامی استان یزد ارائه داد.

تأکید بر مطالعه عمیق واژه‌ها

بلخاری با محور قرار دادن دانش واژه‌شناسی، بر اهمیت بنیادین واژه‌ها در هر حوزه علمی تأکید و خاطرنشان کرد: واژه‌ها همچون کلیدهایی برای درک عمق مفاهیم هستند.
وی با اشاره به مطالعه ریشه‌شناختی واژه‌ها تبیین کرد: این دانش، بررسی تحول معنایی واژه‌ها در بستر تاریخی و فرهنگی است. فیلولوژی که از ریشه یونانی به معنای علاقه به کلمه سرچشمه می‌گیرد، درک زندگی زبان از طریق تحلیل تطبیقی را ممکن می‌سازد.

تحول معنایی واژه‌ها در تاریخ

این استاد دانشگاه با تقسیم‌بندی تحولات تاریخی واژه‌ها به سه حالت قبض ، بسط و قلب مفهومی، به تشریح این پدیده پرداخت. وی مثال زد که دایره مفهومی یک واژه مانند “فلسفه” که در گذشته حوزه‌ای وسیع داشت، امروزه ممکن است محدود شده (قبض) یا برعکس، بسط یافته باشد. همچنین، برخی واژه‌ها دچار دگرگونی کامل معنایی (قلب) شده‌اند.

واژه‌شناسی فرهنگ و هنر

بلخاری با کاربست این روش، واژه‌های کلیدی فرهنگ و هنر را تحلیل کرد و فرهنگ را واژه‌ای کاملاً فارسی برشمرد که از دو جزء فر (به معنای شکوه و برکت) و هنگ (به معنای کشیدن و بیرون آوردن) تشکیل شده و در مجموع به مفهوم برکشیدن و بالفعل کردن امر بالقوه است.
وی فرهنگ را بستری برای آشکار شدن حقیقت و فطرت انسان تعریف کرد و به وسعت معنایی واژه هنر اشاره و عنوان کرد که بررسی فیلولوژیک این واژه می‌تواند موضوع بحثی مفصل باشد.

ایجاد افق‌های جدید پژوهشی

بلخاری هدف اصلی اصحاب علم و تحقیق را نه صرفاً انباشت اطلاعات، بلکه ایجاد افق‌های جدید دانست و خاطرنشان کرد: که غور در معنای واژه‌ها از طریق دانش فیلولوژی، می‌تواند چنین افق‌های نوی را در تحقیقات، به ویژه در حوزه‌های فرهنگ و هنر، بگشاید.