به گزارش صبح ساباط؛ شهرهای ایران در برهه کنونی با چالش‌های پیچیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند؛ از آلودگی‌های زیست‌محیطی و بحران منابع تا مسائل اجتماعی و اقتصادی، که همگی ضرورت بازنگری در رویکردهای توسعه شهری را فریاد می‌زنند. در این میان، امین کرباسی سلماسی، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه مدیریت شهری، در گفتگویی اختصاصی با “روزنامه سراسری تلاش ملی” بر لزوم نگاهی یکپارچه و جامع به توسعه شهری تاکید کرد و مهم‌ترین بحران پیش روی شهرها را نه در یک چالش خاص، بلکه در عدم انسجام و نگاه جزءنگر در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری دانست.

وی با بیان اینکه ریشه بسیاری از معضلات فعلی شهرهای ما، از بحران آب و فرونشست زمین گرفته تا آلودگی هوا و ترافیک، در عدم یکپارچگی سیستم‌های برنامه‌ریزی نهفته است، وی توضیح داد: وقتی درباره بحران آب و فرونشست صحبت می‌کنیم، اینها صرفاً مسائل زیست‌محیطی نیستند، بلکه نتیجه مستقیم سوءمدیریت منابع، توسعه نامتوازن شهری و عدم توجه به ظرفیت‌های زیستی مناطق شهری و پیرامون آن هستند. همین‌طور آلودگی هوا و ترافیک که نماد بارزی از همین عدم یکپارچگی در سیستم حمل و نقل و توسعه کالبدی شهرهاست.

وی افزود: کشور هنوز به بلوغ برنامه‌ریزی‌ای نرسیده که تمام ابعاد توسعه، از محیط زیست گرفته تا اقتصاد و اجتماع، را به صورت همزمان و هماهنگ در نظر بگیرد.

شهر هوشمند؛ راهکار عملی یا شعار لوکس؟

دکتر کرباسی در پاسخ به این پرسش که نقش فناوری و مفهوم “شهر هوشمند” در حل این معضلات و حرکت به سمت پایداری چیست، تاکید کرد که شهر هوشمند به هیچ وجه شعار نیست، بلکه یک ضرورت انکارناپذیر است. با این حال، او بر تعریف درست از این مفهوم تاکید کرد و گفت: شهر هوشمند فقط به معنای استفاده از سنسورها و دوربین‌ها نیست. هسته اصلی آن، داده‌محوری و شهروند‌محوری است.

وی تشریح کرد که با استفاده از فناوری برای جمع‌آوری و تحلیل دقیق داده‌ها می‌توان تصمیمات آگاهانه‌تر و بهتری گرفت که در نهایت به بهبود کیفیت زندگی شهروندان منجر شود. وی مثال زد که با داده‌های ترافیک می‌توان مسیرهای بهینه حمل و نقل عمومی را شناسایی کرد یا با پایش مصرف آب، نقاط هدررفت را پیدا و مدیریت کرد. وی در عین حال هشدار داد که این هوشمندسازی باید با برنامه‌ریزی جامع و اهداف توسعه پایدار همراستا باشد، وگرنه ابزارهایی خواهند بود که به درستی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

نقش محوری شهروندان در توسعه پایدار

پژوهشگر حوزه مدیریت شهری، مشارکت شهروندان را عصاره و قلب توسعه پایدار دانست و تصریح کرد: بدون مشارکت فعال، آگاهانه و مسئولانه مردم، هیچ برنامه‌ای به سرانجام مطلوب نخواهد رسید. وی شهروندان را نه تنها مصرف‌کنندگان خدمات شهری، بلکه تولیدکنندگان فرهنگ شهری، نگهبانان محیط زیست شهری و ذینفعان اصلی هرگونه تغییر و تحول در شهرها معرفی کرد.

دکتر کرباسی تاکید کرد که وقتی شهروندان در فرآیندهای تصمیم‌گیری درگیر می‌شوند، حس تعلق خاطرشان به شهر افزایش می‌یابد، راهکارهای نوآورانه‌تری ارائه می‌شود و مسئولیت‌پذیری جمعی تقویت می‌گردد. او بر لزوم ایجاد سازوکارهای دموکراتیک‌تر برای این مشارکت و گوش فرادادن به صدای مردم، به ویژه اقشار آسیب‌پذیر، تاکید کرد.

توصیه‌هایی برای آینده

در پایان این گفتگو، دکتر امین کرباسی سلماسی به سیاست‌گذاران شهری و عموم مردم توصیه‌هایی برای ساختن شهرهایی تاب‌آورتر و پایدارتر برای نسل‌های آینده ارائه داد. برای سیاست‌گذاران، توصیه او شجاعت در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی بلندمدت بود.

وی با اشاره به اینکه توسعه پایدار نیازمند نگاهی فراتر از دوره‌های چهار ساله مدیریت شهری است، افزود: باید به سمت برنامه‌ریزی‌های استراتژیک بلندمدت حرکت کنیم که منافع نسل‌های آتی را نیز تضمین کند، حتی اگر این تصمیمات در کوتاه‌مدت محبوبیت کمتری داشته باشند؛ ایشان همچنین بر شفافیت، پاسخگویی و استفاده حداکثری از متخصصان و دانش بومی تاکید کرد.

پیام دکتر کرباسی برای مردم عزیز نیز روشن بود: شهر ما، خانه ماست. وی از شهروندان خواست همان‌طور که از خانه خود محافظت می‌کنند، از شهرشان نیز محافظت کنند. او تغییر عادات کوچک روزانه، نظیر استفاده بیشتر از حمل و نقل عمومی، کاهش مصرف آب و انرژی، و مدیریت پسماند را گام‌های بزرگی در مسیر پایداری دانست. دکتر کرباسی تاکید کرد: مطالبه‌گر باشید، اما در عین حال مشارکت‌کننده و مسئولیت‌پذیر؛ آینده شهرهای ما در گرو همت جمعی ماست. این راه طولانی است، اما با همدلی و برنامه‌ریزی صحیح، می‌توانیم به شهرهایی سبزتر، سالم‌تر و عادلانه‌تر دست یابیم.