به گزارش صبح ساباط؛ ۱۲ تیر ماه روز بزرگداشت علامه امینی ره ، سالگرد عروج غمبار مردی است از تبار آفتاب. او که در طول عمر با برکت خویش در دفاع از ولایت امیر مومنان علی ع کوشید. او که پرنده عمر خویش را قربانی راه حقیقتی به وسعت غدیر و به بی کرانگی دریای ولایت علی ع نمود.

به بهانه ۱۲ تیر سالروز عروج این مرد بزرگ و همزمانی نزدیک با عید سعید غدیر، به زندگینامه و تالیفات این مرد بزرگ که مولف کتاب الغدیر است- کتابی که به نقل علما معتبرترین کتاب برای اثبات شیعه است و این مرد بزرگ برای تالیف این کتاب بیش از ده هزار کتاب مطالعه و به بیش از صد هزار مراجعه مکرر کرده است_ می پردازیم:

زندگینامه علامه امینی

شیخ عبدالحسین امینی مشهور به علامه امینی در سال ۱۳۲۰ ه.ق در تبریز در خانواده ای اهل علم، تقوی و فضیلت دیده به جهان گشود. پدر علامه امینی، حاج میرزا احمد امینی از بزرگان و عالمان بر جسته تبریز بود و به پرهیزگاری، علم کثیر، اخلاق حسنه و بسیاری از صفات پسندیده دیگر شهره بود. جد بزرگ علامه امینی نیز مشهور به امین الشرع، مردی بود عاشق و شیفته اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام و همین امر او را به سرودن اشعار و مدایح فراوان درباره آل الله تشویق می کرد.

علامه امینی در چنین خاندانی شروع به رشد کرد و از اوان کودکی عشق به خاندان طهارت در او ریشه گرفت. اما علامه امینی تنها به عشق ورزیدن کفایت نکرد بلکه در صدد فراگیری علوم واحادیث آن بزرگواران بر آمد. لذا مقدمات علوم را در شهر تبریز فرا گرفت و در محضر استادان و علمای بنامی چون سید محمد مولانا، صاحب کتاب مصباح المساکین، سید مرتضی خسرو شاهی و شیخ حسین، صاحب کتاب هدیه الانام تلمذ کرد.

در همین دوره بود که الفیه ابن مالک -هزار بیت در باره صرف و نحو ادبیات عرب به زبان عربی- را حفظ کرد، اما آنچه بیشتر ذوق ادیبانه و شور عاشقانه او را اقناع می کرد، حفظ اشعار گوناگون درباره امام علی ع بود.همین عشق در وجود علامه امینی بطور گسترده ای نضج یافت تا وی را به سفر به نجف اشرف ترغیب کرد. در شهری که همواره می توانست در جوار مولایش به تحصیل و تحقیق بپردازد.

علامه امینی در حوزه علمیه نجف، نزد استادانی چند از جمله سید ابو تراب خوانساری و سید محمد فیروز آبادی به تحصیل علوم مختلف پرداخت و در حین تحصیل، تحقیق را که عمده ترین دل مشغولی اش بود، دنبال می کرد. علامه امینی در سال ۱۳۳۵ تالیف اثر گرانبهای شهداء الفضیله را آغاز کرد. عبدالحسین ۳۳ ساله در این دوره با انجام کاری نو و ابتکاری با تحقیق از میان کتب قدیمی ای که در معرض نابودی و فراموشی بودند، مطالبی درباره علمای متقدم و متاخری که در راه حق به شهادت رسیده اند تدوین کرد.

علامه امینی برای تهیه این کتاب که تحسین بسیاری را برانگیخت، به کتابخانه های بسیاری در ایران و عراق سر کشید تا از هر جا حتی اندک مطلبی درباره علمای شهید بیابد. علامه امینی در این کتاب کوشید تا به زندگی و دیدگاه بیش از یکصد تن از پیروان امام علی(ع) و علمای شیعه از قرن چهارم تا چهاردهم بپردازد.

علامه امینی ،این محدث، مفسر، متکلم و فقیه معاصر به تحقیقات گسترده خود ادامه داد و تعلیقه ای بر کتاب کامل الزیارات ابن قولویه قمی نوشت. او این تعلیقه را با هدف معرفی مفهوم زیارت در فرهنگ تشیع و بحث پیرامون آن به رشته تحریر در آورد و در ادامه آن با تالیف ادب الزائر  ارادت خود را به امام حسین ع اثبات کرد.

علامه امینی، همچنین در حوزه فلسفه ثمرات الاسفار را در دو جلد تدوین می کند و در حوزه فقه و اصول نیز حاشیه ای کلان بر دو کتاب سترگ مکاسب و وسایل شیخ انصاری می نگارد. در همین دوره است که به دلیل تلاش های علمی خود از جانب حضرات آیات سید ابوالحسن اصفهانی، حاج میرزا احمد حسین نایینی، شیخ عبدالکریم حایری یزدی و شیخ محمد حسین کمپانی اجازه اجتهاد دریافت می دارد. و پس از آن به تبریز باز می گردد.

در این زمان او به سوی تفسیر قرآن کریم جذب می شود و برخی آیات قرآن کریم را در سوره های اعراف، واقعه و مومن مورد بحث و تحلیل قرار می دهد اما همه این تحقیقات مقدمه ای است بر کار عظیم او.

تالیف الغدیر؛ کتابی که علما آنرا معتبرترین کتاب اثبات شیعه می‌دانند

اثر نامدار علامه امینی دائرةالمعارف یازده جلدی “الغدیر” که به زبان عربی -۲۲ جلد به‌زبان فارسی- و خلاصه آن به چند زبان ترجمه شده است در رأس تألیفات علامه امینی و حاصل زحمات ۴۰ ساله اوست. الغدیر به بررسی تفصیلی مسئله ولایت تشیع از جنبه‌های گوناگون تاریخی، تفسیری، روایی و حدیثی، فقهی، ادبی، کلامی و اصولی پرداخته است.

علامه امینی برای تالیف این اثر مرجع به کشورهای مختلفی سفر کرد و با کار پیگیر شبانه‌روزی در کتابخانه‌های بزرگ جهان اسلام آن را به‌سرانجام رسانید.

وی در نگارش این اثر چنانکه خود گفته ده‌هزار جلد کتاب را بدقت مطالعه و استنساخ، و به صدهزار رساله مراجعه مکرر کرده است. علامه امینی برای گردآوری مطالب الغدیر سفرهای پژوهشی بسیار کرد. این سفرها عموماً به مطالعه و استنساخ و تهیه مأخذ و ملاقات با استادان میگذشت. از جمله شهرهایی که وی با این هدف به آنها سفر کرد، میتوان حیدرآباد، دکن، علیگره، لکنهو، کانپور، جلالی -در هند-رامپور، فوعه، معرفه، قاهره (در مصر)، حلب، نبل و دمشق-در سوریه- را برشمرد.

دائرةالمعارف الغدیر پس از نشر مورد توجه و تحسین علمای اهل سنت ازجمله امام الازهر در مصر، برخی از رجال سیاسی جهان اسلام و اساتید و ادیبان عرب و غیرعرب قرار گرفته و آن را بزرگترین سند وحدت مسلمین و از جمله کتب منبع و مرجع خویش دانسته‌اند. بجز برخی نامداران عرب، اساتید و ادیبان پارسی گوی چون جلال همایی، سیدجعفر شهیدی، محمدرضا حکیمی، امیری فیروزکوهی، مهدی اخوان‌ثالث، و … در رثای علامه امینی و تجلیل از اثر او سروده و نوشته‌اند.

ویژگی مهم این اثر استفاده بی‌واسطه و بسامد از آثار اجماعی اهل سنت در اثبات ولایت و عقاید شیعه امامیه است. اثر علامه امینی علاوه بر جهان اسلام، امروزه از جمله مراجع اولیه پژوهشی شیعه شناسان در کرسی‌های دانشگاهی غرب است.

علامه امینی هفت سال پس از انتشار نخستین جلد الغدیر در اثبات ارادت خود به امیر مومنان علی ع کتابخانه ای با بیش از چهل و دو هزار کتاب خطی و چاپی درباره مولی الموحدین امام علی ع با عنوان مکتبه الامام امیر المومنین تاسیس می کند.

وحدت بین امت اسلام بالاترین هدفی است که او از نگارش الغدیر از آن یاد می کند. او برای تحقق این هدف در تالیف کتابی که اثبات حقانیت مولاعلی(ع) در امامت و خلافت پس از رسول ا… است، تنها بر منابع شیعی اکتفا نکرد و ازمنابع معتبر اهل سنت چون صحیح بخاری، صحیح مسلم، مسند احمد بن حنبل،تاریخ طبری و مروج الذهب و … نیز بهره برد.

علامه امینی می گوید: روزقیامت ازآن دونفر(عمر وابوبکر)نزد خداشکایت میکنم چون عمری راکه باید صرف نوشتن فضائل امیرالمومنین علیه السلام میکردم تامردم باآن آشنا گردند،صرف اثبات حقانیت مولاکردم.

وفات علامه امینی
عمر علامه امینی در ظهر روز جمعه ۱۲ تیر ماه ۱۳۴۹ه. ش -۲۸ ربیع‌الثانی ۱۳۹۰ه .ق- پس از ۶۸ سال تلاش علمی در تهران به پایان رسید و پیکر او پس از تشییعی انبوه در تهران و شهرهای بغداد، کاظمین، کربلا و نجف به کتابخانه‌ای در نجف -کتابخانه امیرالمؤمنین- که خود بنیانگذارش بود انتقال و به خاک سپرده شد.

لازم به ذکر است که در کنار منزل و مرقد مرحوم علامه امینی کتابخانه ایشان قرار دارد که اکنون با ۶۵ هزار جلد کتاب در چهار طبقه یکی از بزرگترین کتابخانه های کشور عراق بشمار می رود که بسیاری از کتب آن خطی و نایاب هستند و کتابخانه با سالن مطالعه ای که دارد مکان بسیار مناسبی برای مطالعه فراهم کرده است .

دانشگاهیان در زیارت دوره ویژه بعد از زیارت صافی صفای یمانی به زیارت مرقد علامه امینی در نجف اشرف می روند.

آثار علامه امینی
– الغدیر
– تفسیر فاتحه الکتاب
– شهداء الفضیلة
– سیرتنا وسنتنا سیرة نبینا وسنته
– السنة والسیرة
– ثمرات الأسفار
– ریاض الأنس
– المقاصد العلیة
– کامل الزیارات
– اعلام الانام فـی معرفة الملک
– رساله در علـم درایه
– رساله در نیت
– تصحیح وسائل الشیعة

شاگردان علامه امینی
نسخه‌پژوه فقید سید عبدالعزیز طباطبایی یزدی معروف به محقق طباطبایی و اسد حیدر دانشمند عراقی از مشهورترین شاگردان علامه امینی اند.

پاداش امیرالمومنین (ع) به علامه امینی برای نگارش «الغدیر» چه بود؟

محمّد هادى امینى فرزند مرحوم علاّمه امینى نقل مى کند: وقتى پدرم را دفن کردیم مرحوم علاّمه بحرالعلوم آمد و به من گفت: من در این فکر بودم ببینم مولا  امیرالمؤمنین-علیه السلام- چه مرحمتى در مقابل زحمات و خدمات مرحوم امینى در نگارش کتاب شریف الغدیر مى‌کند؟ در عالم خواب دیدم حوضى است آقا امیرالمؤمنان (ع) بر لب آن ایستاده اند. افراد مى آیند و مولا از آن حوض آب به آنها مى دهند. گفتند که این حوض کوثر است . در این حال آقاى امینى به نزدیک حوض رسیدند ظرف را گذاشتند، آستین‌ها را بالا زده و دستان مبارکشان را پر از آب کردند و به علامه آب خورانیدند و خطاب به او فرمودند: بَیّضَ اللّه وَجهک کما بَیَّضت وجهى، پروردگار رو سفید کند تو را کما اینکه مرا رو سفید کرد.

به زعم نگارنده برای روز دوازدهم تیر ماه، بهترین، زیباترین و پربرکت ترین مطلب صبح ساباط، گفتن از این مرد بزرگ بود، و صد هزار البته که خواندن آن نیز لرزه بر وجود هر صاحب دلی می اندازد در کرامت این مرد بزرگ و صدهزار برابر بر بزرگی علی.

سلام خداوند و مولا امیرالمومنین به  مرحوم علامه امینی و پدر و مادر بزرگوارشان.